Homeland, Honor, & Candor

Never doubt that a small group of dedicated individuals can change the world. Indeed, it is the only thing that ever has (Margaret Mead).

Friday, November 02, 2007

Би гутранги vзэлтэн vv?

Vдээс хойш ажил руу нэрээ хэлэхийг хvсээгvй нэгэн бvсгvй утасдаад “таны блог дээр сэтгэгдэл vлдээх гэтэл болохгvй байна” гэлээ. Судалгаан дээрээ анхаарал тeвлeрчихсeн байсан би эхэндээ нэлээд гайхлаа. Юун блог, юун сэтгэгдэл билээ л гэж бодсон шvv. Янз бvрийн утга авцалдаагvй, сэдэвтэй холбоогvй бичлэгvvд (жишээ нь akitov нэрээр нэг хvн Малайзад болсон монгол эмэгтэйн аллагын тухай миний блог дээрх бичлэгvvдийн дор дандаа сэтгэгдэл хэлбэрээр оруулаад байсан) сэтгэгдэл байдлаар орж ирээд тэднийг нь устгах гэж цаг аваад байхаар нь сэтгэгдлvvдийг moderate хийж байхаар болсон юм.

Vл таних бvсгvй надад юу хэлэхийг хvссэн бэ гэхээр “Тeрийн албанд ажиллах тийм их стресстэй, дарамттай байдаг юм бол eeр газар ажиллаж болдоггvй юм уу” гэж асуусан. Асуух ёстой асуулт мeнeeс мeн. Нээрээ ингэж болохгvй юмыг болгох гэж vйлээ vзэж vрчийж байснаас зvгээр л хаяад явчихаж яагаад болдоггvй юм? Тэр боломж ихтэй, eндeр цалинтай ажлуудаа хийгээд явсан ч болно. Аль эсвэл буцаад гадаадад гарсан ч болно шvvдээ. Гэтэл яагаад л тэр нэг Тeрийн алба гэж муу нэртэй луу данстай газар байгаад л байдаг юм бэ дээ?

Oнeeдeр Монголын Тeрийн албанд ямар хvн ажиллаж байгаагаас их зvйл хамаарч байна шvv. Бусад заримдгуудаас (ишлэл: Р.Чойном) арай eeр сэтгэлгээтэй, шударга, боловсролтой нэг залуу хvн Тeрийн албанд орлоо гэж бодъё. Тэр тэнд eeрийн эрvvл орчныг vvсгэх гэж их vзнээ. Шанага усанд халбага сvv дусаах лугаа адил. Тeрийн албанд ажиллах ийм залуу хvний тоо нэмэгдэх тутам тухайн тeрийн албаны орчин эрvvлжих болов уу гэж найддаг юм. Тvvнээс биш мeнгeний тeлee хувийн секторт ажиллах одоогоор надад сонин биш.

Монголд гадаадын нэр хvндтэй компаниудад мэргэжлээрээ сайн ажил хийхэд сард 2000-2500 долларын цалин авч чадна. Гадаадын тeсeл дээр vндэсний зeвлeх зэрэг ажил хийгээд явахад 800-1000 доллараар цалинжина. Олон улсын байгууллагуудад ажиллахад 3000 орчим долларын цалин авах боломжтой болсон. Монголынхоо нeхцeлд бол энэ боломжийн мeнгe. Oeрeeр хэлбэл хэзээ ч та хувийн секторт ажиллаж мeнгe хийх, карьер хeeх боломж нээлттэй, тeдийлeн оройтохгvй.

Харин eeртee итгэлтэй, боловсролтой залуучууд хамгийн мэргэжлийн байх ёстой улсын секторт олноор ажиллаж, тэнд байгаа eчvvхэн боломжийг ч эрэлхийлж, болохгvй байгаа юмсыг нь болгох гээд нэр оролдоод vзээсэй гэж би боддог учраас л дараа нь “залуу насандаа тэгэх минь яалаа” гэж тархиа шааж гасалж суухгvйн тулд Монголд буцаж ирсэн, бас Монголын Тeрийн албанд ажиллаад vзэхийг eeрee хvссэн юм. Залуу хvмvvс яагаа ч vгvй байж rat race буюу хархнуудын уралдаанд орж, амьдралынхаа аяыг даахгvй мeнгeний боол болох нь тийм ч хvсээд байх сонирхолтой амьдрал биш байх.

Ер нь гадаадаас Монголчууд яах гэж буцаж ирдэг юм бэ? Миний бодлоор тэд зeвхeн эх орондоо боломжийг хайж л ирдэг. Надад юм хийх, юм бvтээх боломж олгооч гэж л ирдэг. Тvvнээс биш Америкт хeрeнгe оруулалтын шинжээчээр ажиллаж байсан шиг цалин нэхдэггvй. Би гэж хvн бусдын л адил тэрхvv боломжийг хайж ирсэн. Анх Улаанбаатарт буухдаа “надад улсдаа юм бvтээх, сэтгэл, гар нийлээд ажиллах 100%-ийн боломж бий шvv” гэсэн бодолтой байсан. Монголд Тeрийн албанд ажиллах явцад энэ боломж мэдээж хумигдана. Миний боломж ч ялгаагvй бас л хумигдсаар байгаа. Боломж маань багассаар багассаар 0% руу дeхлee гэж бодъё. Тэгэхээр яах вэ? Тeрийн албанаас гарч таарна. Нэгэнт eeрийг нь хvлээж авахгvй байгаа, боломж олгохгvй байгаа нийгмээс явж eeр нийгэмд амьдарч таарна. Мэдлэг, боловсролынхоо хэргийг хийх тийм газар руу буцаад ниснэ. Энэ бол eнeeдeр боловсролтой Монгол залуу хvн бvрт тохиолдож байдаг асуудал шvvдээ. Тиймээ. Бид эх орноосоо боломж л эрэлхийлж гадаадаас ирсэн. Боломж минь 0% болвол буцаад одох л зам биднийг хvлээж байгаа...

Ингэхэд би дандаа л нэг болж бvтэхгvй юм бичдэг гутранги “амьтан” уу? Зарим хvмvvс тэгж боддог гэдэгт би эргэлзэхгvй байна. Гутранги гэдэг eeрee их сонин чанар. Хvмvvс болохгvй байгаа бодит зvйлийг бичсэн, хэлсэн хvнийг, eeрeeр хэлбэл яг бодит байдлаас тасарчихаагvй, бодит байдлаас сeргийг сeргeeр нь тайлбарлахыг оролдсон хvнийг гутранги гэж тодорхойлох болжээ. Гэтэл гутранги гэдэг нь vнэн хэрэгтээ аливаа нэг зvйлийг дандаа бvтэхгvй талаас нь харах гээд байдаг, eeрeeр хэлбэл бодит байдлаас холдоод явчих хандлага бvхий зан чанар юм шvvдээ. Би eeрийгee бодит байдлыг бодитоор нь хардаг гэж итгэдэг. “Монголын Тeрийн алба нэр хvндтэй, маш чадварлаг, боловсролтой хvмvvс тэнд ажилладаг тул жинхэнэ мэргэжлийн байх утгаа хадгалсаар ирсэн ба ард иргэддээ жинхэнэ утгаараа vйлчилж, ядуурлыг бууруулж, Монголын эдийн засаг, нийгмийн хeгжлийг хангасаар байна. Ээ бурхан минь Тeрийн албанд л хvvхдээ ажиллуулвал энэ насны нэр тeр юм шvv” гэж би бодит байдлаас шал гажууд худлаа зvйл бичих vv? хэхэхэ. Тэгвэл би eeдрeг vзэлтэн болчихгvй л байлтай.

Блог гэдэг тухайн хvний, тухайн эгшинд, санаанд тeрсeн бодлоо буулгах нэг дэвтэр юмуу даа. Тэр хvний тухайн эгшинд бичсэн сэтгэгдэл ямар ч байж болно. Зeвхeн тэрхvv сэтгэгдлээр тухайн хvнийг “тийм” гээд тодорхойлчихож болохгvй нь ойлгомжтой бизээ.

Надруу утасдаж асуулт асуусан, бас дээрх хэдэн eгvvлбэрийг сараачихад хvргэсэн vл таних бvсгvйд баярлалаа :-)

11 Comments:

Blogger Pearle Deppsu said...

Гадаадад байгаа хүмүүс эргэж ирэхдээ дүүрэн санаа чирээд ирдэг, тэгээд түүнийгээ бодитоор хэрэгжүүлж эхэлдэг. Жишээ нь манай захирал АНУ-д 6 жил болсон. Тэгээд л Монгол бол юу ч хийж болох тал юм байна гэдгийг ойлгосон гэсэн.

5:22 PM  
Blogger I.I said...

Sonirholtoi bichjee. Zunduu olon zaluusiin huvid problem bolood baigaa sedviig hundsun baina. Turiin alba hamgiin mergeshsen humuusiin ajillaj baih yostoi gazar gedeg ni unen l dee. Gehdee ene ni mergeshsen hun bolgon tend ajillaj baih yostoi gesen ug bas bish tiim uu :-) Yum hiiy, orchnoo uurchlie gesen zaluusiig heden huuchin darga nar, ternii nuuts amraguud (buduuleg yarij bgaad sorry), baiguullaga bolgond baidag yu ch chaddaggui, yu ch meddeggui atlaa hund doligonoj amidragchid havsaidaj baigaad yaj uram zorigiig ni mohooj, egneeneesee shahaj baigaag uzseen. Zaluu hun neg udaa teseed garna. 2-dahi udaagaa teseed garna. Maybe guravdahi udaagaa tessen ch ergen toirond ni yamar ch uurchlultgui hulduu tolgoinuud meliitel haraad suugaad baihaar shantrana, tegeed l uuriin zamaa huudug yum shig ee. Zarim zaluus bol tevcheeriin hyazgaaraa uzeh geed l zutgedeg baih. Nad metiin ugaas tevcheer muutai, teneg hun harahaar uur hureed baidag nuhduud bol barahgui yum bilee. Business-n salbar ruu orj bui zaluus bugd mungunii tuluuh alaltsaand ertnees orj baigaa hereg bish gedgiig Bold medeh baih. Zarim ni zugeer l ajillah eruul orchin, erh chuluu husch ordog. Ted ch gesen eh orondoo hairtai. Magadgui Mongol ornii hugjild oruulah tednii huvi nemer zarim neg turd ajillaj bui nereer dalailgagch huvalznuudaas hamaagui iluu.

p.s : Baga zereg buhimdaltai bichchihlee, sorry. gehdee uur shig chini iim zuv uzel bodoltoi, adaglaad barimttai yarij, bichdeg, tevcheertei zaluus Mongold maani ulam olon boloosoi. Tiim zaluusiig say sayaraa turun garah tsag hugatsaag neg metreer ch bolov oirtuulahiin tuluu ajillana l gej boddog bolson.hehe

9:42 AM  
Blogger S. B. said...

Turiin baiguullaga, ter dundaa yam ih hetsuu uur amisgaltai um bilee. Gehde bitgii shantraarai.
Zaluu hun bol muruudluur duuren, gehdee medleg homs baidag gej hunii helsen ug baidag. Homs medleg gedeg ni unshsan uzsen harsan medleg ni bish harin ajliin turshlaga, dadlagaar olj avsan medlegiig, amidraliin har uhaaniig helsen gedeg. Mongold zaluu huniig buren duuren unelj chaddaggui ni bas uuntei holbootoi baih.
Yer ni niigmiin togtoltsoo ni huniig zuv unelj chadahgui, hiij chaddag ajliig ni hiilgehgui, hudulmuriin huvaarilalt buruu bolohoor surug nuluu ni asar ih bololtoi.
Gehdee bas hiiye, buteey, bolgoy geed zutgej baigaa chadvartai zaluus olon bna, bidend uram ugch bna, tiimee.

12:13 PM  
Blogger Tsegmee said...

Bold maani mongold gantsaardaad l baigaa yum baina daa. Ter mungunii talaaar barimtalj baigaa uzel chini nadiinhtai yag taarch baina. Bi ch gesen mungund zahiragdaj amidarlaa jolooduulmaargui baina. Harin huslee bieluulehiin tuld l zuvhun heregsel bolgoj l ashiglah heregtei gej boddog.
Haramsaltai ni gadaadad baigaa ihenh mongolchuudiin yu bodoj tusuulj yavdagiig bi neg ih sain oilgohgui l baigaa yum. Er ni mongiig l ih shutdeg bolchoo yu gemeer. Bas Ihenh humuus ni l bolomj l baival tendee shingechih geed l baih shig sanagdah yum, bi l bolj baival ter nutag oron yahav tegeed l muhuud alga bolno biz gesen bairtai. Gehdee haa ochij erchuud ni bas joohon mongoloo gesen setgeltei yum shig sanagdaad baigaa yumaa. Za harin emegteichuudiin olonhi ni bol bolomj l garval tendee uldeed huviin jargalaa huuguud saihan amidaray gesen bodoltoi baidag yum shig. Ug ni surch bolovsorson humuus ni nutagruugaa butsaad cham shig hamtdaa mur zeregtseed turiin tuluu ajillah yum bolohoor uls maani dorhnoo l bosood ireh yum baigaamdaa.
za tegeed etest ni helehed hichneed hund hetsuu baidald baisan ch gesen yumand eyeregeer handaj, zuv talaas dandaa handaj, oodrog yavah yum bol ter chineegeer zuv bodoltoi eyereg tsenegtei humuuseer hureelegdej,ireeduin ajil uils chin ch gesen zuvhun zuv l talruugaa yavah bolno shuu!!!

1:08 AM  
Blogger Жаагий said...

Амьдралд юу чухал вэ гэдэг нь бус хэрхэн яаж амьдралыг туулах вэ гэдэг л амьдралын бас нэг утга учир байж магадгүй юм. Эндээс л тухайн хүний сонголт гарч ирэх боловуу. Заримдаа халширч зүрхшээмээр санагддаг орчинд болгоно, бүтээнэ гэсэн чин сэтгэлтэй байгаа чинь бичлэгүүдээс чинь харагддаг юм (Зарим хүмүүс урьд өмнөх сайхан орчноо үгүйлээд бухимдуу байгаа нь ажиглагддаг). Ийм сэтгэлгээтэй, эрч хүчтэй залуус нийгэмд ус агаар мэт хэрэгтэй байна. Яг үерийн ус даланг сэтэлдэг шиг тийм их массаар...

2:24 PM  
Blogger Bold said...

Pearle, Indranila, Solongoo, Tsegmee, Jaagii nart comments uldeesend mash ih bayarlalaa.

11:29 PM  
Blogger Ë.Íàðàíáààòàð said...

Mongol eh orondoo hiij buteeh ermelzeltei, shudarga, oyunlag zaluus olon boloosoi gej husne. Tednii neg baihiig bi bur ih husne. Bid negdej chadval Mongol oron maani tamiin togoonoos garch, hugjine gej itgene. Saihan niitlel bichsend bayarlalaa Boldoo, chamd amjilt husie.

6:13 PM  
Blogger mgloo said...

chamaig ingej ajillaj chaddagt chini shutdeg shuu, hun bolgonii hiij cahdah zuil bish...

1:42 PM  
Blogger Bold said...

Mgloo: Bayarlalaa Mgloo. Bi ch gesen US-d Ph.D boloh gej bgaa naiz chamaar ih baharhdag.
Mgloo-iin deer bichsen hund: Bayarlalaa. Chamd ch bas amjilt huseye.

5:43 PM  
Blogger gegeen said...

sain uu, bid iimerhuu medeelel tsugluuldag yum. busdiinhtai bas taniltsya gevel orood ireerei. www.gegeen.com

10:46 AM  
Blogger Bold said...

Thanks Gegeen. Zavtai uedee ornoo.

9:44 PM  

Post a Comment

<< Home