Тvр завсарлага

Олон Улсын Валютын Сангийн шугамаар Австрийн Виенна руу явж байгаа тул хэдэн долоо хоног блогоо шинэчилж чадахгvй нь бололтой. Монголдоо буцаж ирээд бичлэг нэмнээ.

In Vienna: Macroeconomic Modeling & Forecasting; Research Grant; Enjoy my time.
In Ulaanbaatar: New Job, Greater Opportunities & Better Options; Part time Jobs, My Book

Ажлаас чeлeeлeгдeв

Энэ долоо хоногт зарим eeрчлeлтvvд гарлаа. Би eeрийн хvсэлтээр ажил албан тушаалаасаа чeлeeлeгдeх eргeдлee намайг шууд харьяалах албан тушаалтан буюу яамны Тeрийн нарийн бичгийн даргад eгснeeр Vйлдвэр, худалдааны яамны нэгэн хэлтсийн даргаар 7 сар гаруй ажиллаад энэ яаман дахь миний карьер дуусгавар болов.

Ажлаасаа eeрийнхee хvсэлтээр чeлeeлeгдeх болсон шалтгаан гэвэл их энгийн. Анх энд ирэхдээ би эзэмшсэн нарийн мэргэжлээрээ ажиллаж, улс орондоо eeрийн бага боловч хувь нэмрээ оруулья, залуу мэргэжилтнийхээ хувьд eeрийнхee хvч бололцоог дайчлан мэргэжлийнхээ талбарт юуг хийж, бvтээж чадахаа vзье гэж бодсон юм. Харамсалтай нь энэ хугацаанд надад нарийн мэргэжлээрээ ажиллах албан тушаал удирдлагаас eгсeнгvй, vр бvтээлтэй ажиллах боломжийг нь олгосонгvй, бас хийсэн судалгаа, боловсруулсан санал, тeслvvдийг маань яамны удирдлага авч хэлэлцсэнгvй, дэмжсэнгvй, бас ойлгосон ч vгvй. Нэгэнт гэрэлт ирээдvй харагдахгvй болсон тул надад ажлаас гарахаас eeр зам байсангvй.

Гэхдээ тeрийн алба цэвэршиж, жинхэнэ мэргэжлийн байгууллага байх утгаараа ажилладаг болсон цагт, бvтэц зохион байгуулалт нь нарийн мэргэжлийн хvмvvсийг ажиллуулах боломжтой болж шинэчлэгдсэн цагт, удирдлагад нь ямар нэг намын эрх ашгийг тэргvvнд тавьсан боловсрол дулимаг хvмvvс биш, бохир улс тeрeeс бvр мeсeн ангид, бvрэн боловсорсон, нарийн мэргэжлийн, ухамсартай, ёс зvйтэй хvмvvс ирсэн цагт мэргэжилтэй залуус яамдаас одох бус, харин тэнд хvчээ сорьж ажиллахаар очицгоох болно.

Би яаманд ажилласандаа гэхдээ тeдийлeн харамсахгvй байна. Учир нь би a) Монголын тeрийн алба, тэр дундаа яамдад бодит байдал яг одоо ямар байгааг дотор нь орж бvрэн мэдэрсэн; б) шударга тeрийн албан хаагчидтай нeхeрлeж, цаашид бие биенийхээ ажил vйлсийг дэмжих олон найз нeхeдтэй болсон; в) цаашдын амьдралын минь зорилго, тeлeвлeгee улам бvр тодорхой болсон билээ.

Надтай хvний ёсоор эелдэг харьцаж, vзэл бодлоо чeлeeтэй, нээлттэй хуваалцаж хамтран ажиллаж байсан хамт олон, тeрийн албаны бvхий л ачааллыг vvрч, гол ажлуудыг нь нугалж байгаа бvх эгэл жирийн ажилтнуудад баярлалаа. Явахад минь урмын vгээр тэтгэж, шийдвэрийг маань хvндэтгэж харьцсан бvх анд нeхeддee ахин талархаад энэ бичлэгийг дуусгая.

Монголд шударга vнэн бvхнийг ялдаг цаг vе эрт орой ирэх л болно!

Coldplay

Миний сонсох дуртай хамтлагуудын нэг яах аргагvй алтернатив рок, пиано рок урсгалын тeлeeлeл, Британийн дeрвeл Coldplay хамтлаг юм. Анх 1996 онд Лондонд байгуулагдсан тус хамтлагийн гишvvдэд хамтлагийн ахлагч, гоцлооч, тeгeлдeр хуурч, ритм гитарч Chris Martin (1977), соло болон ритм гитарч Jonny Buckland (1977), басс гитарч Guy Berryman (1978) болон бeмбeрчин Will Champion (1978) нар багтдаг. Анх Мартин, Баклэнд хоёр University College London-ын хeгжмийн сургуулийн оюутнууд байхдаа семестрийн тэг долоо хоног буюу orientation week-ийн vеэр танилцаж, тэр цагаас хойш Pectoralz хэмээх хамтлаг байгуулах ажлаа эхэлж байжээ. Дараа нь тэдний ангийн Берримэн хамтлагт нэгдэв. Ингээд 1997 онд жижиг клубvvдэд Starfish хамтлаг гэсэн нэртэйгээр тэр гурав тоглолт хийж эхэлжээ. 1998 онд Чампион хамтлагт нэгдсэнээр Starfish хамтлаг Coldplay нэртэй болов. Одоо бидний сайн мэдэх Keane хамтлагийн тeгeлдeр хуурч, даралтат хeгжимчин Тим Райс Оксли-д 4 залуугийн зvгээс хамтрах саналыг тавьж байсан ч Оксли тэр vед аль хэдийн Keane-ийг тeлeeлж тоглолтод оролцож амжсан байсан тул татгалзжээ.

Гэрээ байгуулах, хамтрагч тал олох, дуунууд зохиох, бичлэг хийлгэх, цомог гаргах хvртлээ тэр дeрeв нэлээд зvйлийг vзсэн юм. Чампион eeрийн буруугаас хамтлагаас хeeгдeж, дараа нь Мартин тvvнд ахин нэг боломж олгож, хамтлагийн дотоод дvрмийг чанд боловсруулан баримталснаар eнeeгийн эв нэгдэлтэй, нийт цомогнуудын борлуулалт нь дэлхий дахинд 40 сая давсан, 2002, 2003, 2004 оны Грэммийн шагналыг хvртсэн амжилттай Coldplay хамтлаг бvрэлдэн бий болсон билээ.

Хeгжмийн асар eндeр боловсролоор гайхалтай ая хэмнэлийг eeрсдee зохион, олон дуу бvтээж дэлхий дахины хvмvvст “хэзээ дараагийн цомгоо гаргах бол” хэмээсэн байнгын хvлээлтийг нэгэнтээ бий болгон алдаршсан, хvн бvхний мэдэх Coldplay хамтлаг анх 2000 онд албан ёсны анхны цомгоо “Parachutes” гэсэн нэртэйгээр гаргалаа. Би 2001 онд анх уг цомогт нь орсон Don’t Panic гэдэг дууг нь нэгэн алтернатив коллекшин-оос олж сонссоноор Parachutes-ийг олж авч, бvх дуунуудыг нь сонсох хvсэл тeрж билээ. Хvссэндээ хvрч уг цомгийн Don’t Panic, Shiver, Spies, Sparks, Yellow, Trouble, Parachutes, High Speed, We Never Change, Everything’s Not Lost гэсэн 10 дууг нь сонсч санаа амарч байж дээ. Энэ цомог дэлхий дахинд 8.5 сая хувь борлогдсон. Vvнээс борлуулалтаар Их Британид 1, Норвегид 1, Австралид 2, Италид 11, Шведэд 20, Нидерланд, Данид тус тус 29, Францад 31, Австралид 41, АНУ-д 51-р байрт тус тус орж байжээ.

За тэгж байтал 2002 онд Rush of Blood to the Head нэртэй, Coldplay-г хамгийн ихээр алдаршуулж тэсрэлт хийсэн, нийт 11 дуутай (Politik, In My Place, God Put A Smile Upon Your Face, The Scientist, Clocks, Daylight, Green Eyes, Warning Sign, A Whisper, A Rush of Blood To The Head, Amsterdam) цомог нь гарч, дараагийн цомгийг нь тэсч ядан хvлээж байсан мань мэт нь ихээр баясаж билээ. Энэ цомог дэлхий дахинд 12 сая хувь борлогдсоноос борлуулалтаар Их Британи, Итали, Франц, Норвеги, Данид 1, Австралид 2, Нидерландад 3, АНУ, Шведэд тус тус 5, Австрид 10 дугаар байрт орж байв. Тvvнчлэн Clocks дуу нь Грэммийн шагнал авчирсан юм.

Дараагийн цомгийг нь гартал 3 жил хvлээх хэрэгтэй болсон юм. Гэхдээ тэдний 2002 оны 6 дугаар сараас 2003 оны 9 дvгээр сарыг дуустал анхны дэлхий дахиныг хамарсан аялан тоглолтоо хийхдээ гаргасан Live2003 цомгийг нь оруулахгvйгээр. Live2003-т 12 дуу байдгаас шинээр Moses гэсэн гайхалтай дуу, мeн хуучны жижиг цомгуудад (албан ёсны бус гэж vздэг) нь орсон байдаг One I Love, See You Soon гэсэн гурван дуу нэмэгдсэн байгаа.

2005 онд Coldplay хамтлаг X&Y цомгоо гаргаснаар мандан бадралын оргилдоо хvрсэн юм. Тус цомог нь дэлхий дахинд 13 сая хувь борлогдож дээр дурдсан бvх орнуудад хамгийн их борлогдсон цомгуудын жагсаалтын 1 дvгээрт жагсчээ. Энэ цомог Square One, What If, White Shadows, Fix You, Talk, X & Y, Speed Of Sound, A Message, Low, The Hardest Part, Swallowed In The Sea, Twisted Logic, Til Kingdom Come гэсэн 13 дуутай. Энэ цомгийн дараа хамтлаг 2005 оны 6 дугаар сараас 2006 оны 7 дугаар сарыг дуустал дэлхий дахиныг хамарсан 2 дахь аялан тоглолтоо хийсэн бол 2007 оны эхээр Латин Америкийн орнуудыг хамарсан 3 дахь аялан тоглолтоо хийжээ.

Албан ёсны эдгээр 4 цомгоос гадна A Rush of B Sides To Your Head гэсэн EP (Extended play) -д дээрх 4 цомогт ороогvй Bigger Stronger, No More Keeping My Feet On The Ground, Such A Rush, Brothers And Sisters, Easy To Please, Only Superstition, Help Is Around The Corner, Careful Where You Stand, For You, I Bloom Blaum, 1.36, I Ran Away, Gold In Them Hills, Hunting High And Low гэсэн 14 дуу бий. Тvvнээс гадна Crest Of Waves, Animals, Murder гэсэн олонд тeдийлeн тvгээгvй 3 дуу EP-vvдэд нь байдаг.

Тэдний албан ёсны 5 дахь цомог нь ирэх 2008 оны эхээр худалдаанд гарах мэдээтэй байна. Coldplay хамтлагийн бvх дууг (одоогоор миний мэдэхээр 54 дуу бий) нь цуглуулж сонсдог, бvгдийг нь мэдэх мань мэтийн хvмvvс 5 дахь цомгийг нь vнэхээр хvлээж байна даа...

Please visit make trade fair dot com
Please eat more chocolate
Please listen to more Coldplay. Thank you (Chris Martin, 2003)

Rock Rules!

Орой лаптопныхоо хогийг цэвэрлэж байхдаа нэг фолдер дотор хадгалсан нэлээд хэдэн дуу оллоо. Тэгээд сонстол хуучны дурсамжууд минь сэргэдэг юм байна. Хамгийн эхний дуунууд Staind-ийн 14 Shades of Gray цомогт орсон So Far Away, Seether-ийн Driven Under байв. Энэ дуунуудыг хит болж байх vед ч Grad school-н анхны семестерт сурч байсан тул долоо хоногт зоолттой 3-4 шeнe унтдаггvй байж дээ хeeрхий. Дараа нь Coldplay-н Amsterdam, Moses гэсэн хоёр гайхамшигтай дуунуудыг ахин сонслоо. Зул сарын баяр, шинэ жил дeхeeд би гэдэг хvн анхны семестрийн хичээлvvдийнхээ эцсийн дvнг онлайнаас харчихаад лабораторид сууж ахуй сайхан мэдрэмж бvхий vеийг энэ дуунууд санагдууллаа. Тэр vед ихэнх америк оюутнууд их сургуулийн кампусаас явчихсан, мань мэтийн хэнхэгvvд л хэнхэг царайлаад лаборатори, номын санд суудаг байлаа. Ээ дээ Мичиганы 12 сарын дунд vе ч vнэхээр мартагдашгvй сайхан байдаг. Хаашаа л харна нэвсийсэн цагаан цас, тод ногоон гацуурууд, чийглэг бeгeeд хvчилтeрeгчeeр баян агаарыг нь сороод сороод ханашгvй...

Цааш нь Smile Empty Soul, Stone Temple Pilots, Creed, Audioslave, Bush, Dashboard Confessional, Sum 41, Chevelle, Crossfade, Snow Patrol, The Killers, Breaking Benjamin, Franz Ferdinand, Pearl Jam, Shinedown-ын дуунуудыг сонсох vед 2004 оны тэр нэгэн хаврын семестер санаанд бууж байна. Их завгvй, бас дэндvv гэмээр хурдан eнгeрсeн, тэгсэн хэрнээ бараг eдeр бvхэн нь тодоос тод санагдах тэр улирал, 5 дугаар сарын 6-ны Мичиганы бороо...2004 оны тeгсгeл, 2005 он тэр чигээрээ…

Тезисээ хамгаалж сургуулиа тeгсeх vеийг My Chemical Romance, Straylight Run, Dave Matthews Band, Josh Groban, Damien Rice, James Blunt, The Shins-ын дуунууд ахин нэг санагдуулав. Дурсамжууд ар араас хeвeрсeeр eнeeдeр дээр ирлээ...

Хeгжмийн тухайд би ч одоо Death metal, Alternative metal, Gothic, Nu Metal л голдуу сонсох болж дээ. Хvндхэн юм л сонсохгvй бол хvн биш юм шиг, дотор хов хоосон, гаднах бvх зvйл утгагvй юм шиг санагдах болсоор мeн уджээ хeeрхий.

Сайхан хeгжим сонсч ертeнцeeс тасрах ч vнэндээ сайхан шvv...

Би гутранги vзэлтэн vv?

Vдээс хойш ажил руу нэрээ хэлэхийг хvсээгvй нэгэн бvсгvй утасдаад “таны блог дээр сэтгэгдэл vлдээх гэтэл болохгvй байна” гэлээ. Судалгаан дээрээ анхаарал тeвлeрчихсeн байсан би эхэндээ нэлээд гайхлаа. Юун блог, юун сэтгэгдэл билээ л гэж бодсон шvv. Янз бvрийн утга авцалдаагvй, сэдэвтэй холбоогvй бичлэгvvд (жишээ нь akitov нэрээр нэг хvн Малайзад болсон монгол эмэгтэйн аллагын тухай миний блог дээрх бичлэгvvдийн дор дандаа сэтгэгдэл хэлбэрээр оруулаад байсан) сэтгэгдэл байдлаар орж ирээд тэднийг нь устгах гэж цаг аваад байхаар нь сэтгэгдлvvдийг moderate хийж байхаар болсон юм.

Vл таних бvсгvй надад юу хэлэхийг хvссэн бэ гэхээр “Тeрийн албанд ажиллах тийм их стресстэй, дарамттай байдаг юм бол eeр газар ажиллаж болдоггvй юм уу” гэж асуусан. Асуух ёстой асуулт мeнeeс мeн. Нээрээ ингэж болохгvй юмыг болгох гэж vйлээ vзэж vрчийж байснаас зvгээр л хаяад явчихаж яагаад болдоггvй юм? Тэр боломж ихтэй, eндeр цалинтай ажлуудаа хийгээд явсан ч болно. Аль эсвэл буцаад гадаадад гарсан ч болно шvvдээ. Гэтэл яагаад л тэр нэг Тeрийн алба гэж муу нэртэй луу данстай газар байгаад л байдаг юм бэ дээ?

Oнeeдeр Монголын Тeрийн албанд ямар хvн ажиллаж байгаагаас их зvйл хамаарч байна шvv. Бусад заримдгуудаас (ишлэл: Р.Чойном) арай eeр сэтгэлгээтэй, шударга, боловсролтой нэг залуу хvн Тeрийн албанд орлоо гэж бодъё. Тэр тэнд eeрийн эрvvл орчныг vvсгэх гэж их vзнээ. Шанага усанд халбага сvv дусаах лугаа адил. Тeрийн албанд ажиллах ийм залуу хvний тоо нэмэгдэх тутам тухайн тeрийн албаны орчин эрvvлжих болов уу гэж найддаг юм. Тvvнээс биш мeнгeний тeлee хувийн секторт ажиллах одоогоор надад сонин биш.

Монголд гадаадын нэр хvндтэй компаниудад мэргэжлээрээ сайн ажил хийхэд сард 2000-2500 долларын цалин авч чадна. Гадаадын тeсeл дээр vндэсний зeвлeх зэрэг ажил хийгээд явахад 800-1000 доллараар цалинжина. Олон улсын байгууллагуудад ажиллахад 3000 орчим долларын цалин авах боломжтой болсон. Монголынхоо нeхцeлд бол энэ боломжийн мeнгe. Oeрeeр хэлбэл хэзээ ч та хувийн секторт ажиллаж мeнгe хийх, карьер хeeх боломж нээлттэй, тeдийлeн оройтохгvй.

Харин eeртee итгэлтэй, боловсролтой залуучууд хамгийн мэргэжлийн байх ёстой улсын секторт олноор ажиллаж, тэнд байгаа eчvvхэн боломжийг ч эрэлхийлж, болохгvй байгаа юмсыг нь болгох гээд нэр оролдоод vзээсэй гэж би боддог учраас л дараа нь “залуу насандаа тэгэх минь яалаа” гэж тархиа шааж гасалж суухгvйн тулд Монголд буцаж ирсэн, бас Монголын Тeрийн албанд ажиллаад vзэхийг eeрee хvссэн юм. Залуу хvмvvс яагаа ч vгvй байж rat race буюу хархнуудын уралдаанд орж, амьдралынхаа аяыг даахгvй мeнгeний боол болох нь тийм ч хvсээд байх сонирхолтой амьдрал биш байх.

Ер нь гадаадаас Монголчууд яах гэж буцаж ирдэг юм бэ? Миний бодлоор тэд зeвхeн эх орондоо боломжийг хайж л ирдэг. Надад юм хийх, юм бvтээх боломж олгооч гэж л ирдэг. Тvvнээс биш Америкт хeрeнгe оруулалтын шинжээчээр ажиллаж байсан шиг цалин нэхдэггvй. Би гэж хvн бусдын л адил тэрхvv боломжийг хайж ирсэн. Анх Улаанбаатарт буухдаа “надад улсдаа юм бvтээх, сэтгэл, гар нийлээд ажиллах 100%-ийн боломж бий шvv” гэсэн бодолтой байсан. Монголд Тeрийн албанд ажиллах явцад энэ боломж мэдээж хумигдана. Миний боломж ч ялгаагvй бас л хумигдсаар байгаа. Боломж маань багассаар багассаар 0% руу дeхлee гэж бодъё. Тэгэхээр яах вэ? Тeрийн албанаас гарч таарна. Нэгэнт eeрийг нь хvлээж авахгvй байгаа, боломж олгохгvй байгаа нийгмээс явж eeр нийгэмд амьдарч таарна. Мэдлэг, боловсролынхоо хэргийг хийх тийм газар руу буцаад ниснэ. Энэ бол eнeeдeр боловсролтой Монгол залуу хvн бvрт тохиолдож байдаг асуудал шvvдээ. Тиймээ. Бид эх орноосоо боломж л эрэлхийлж гадаадаас ирсэн. Боломж минь 0% болвол буцаад одох л зам биднийг хvлээж байгаа...

Ингэхэд би дандаа л нэг болж бvтэхгvй юм бичдэг гутранги “амьтан” уу? Зарим хvмvvс тэгж боддог гэдэгт би эргэлзэхгvй байна. Гутранги гэдэг eeрee их сонин чанар. Хvмvvс болохгvй байгаа бодит зvйлийг бичсэн, хэлсэн хvнийг, eeрeeр хэлбэл яг бодит байдлаас тасарчихаагvй, бодит байдлаас сeргийг сeргeeр нь тайлбарлахыг оролдсон хvнийг гутранги гэж тодорхойлох болжээ. Гэтэл гутранги гэдэг нь vнэн хэрэгтээ аливаа нэг зvйлийг дандаа бvтэхгvй талаас нь харах гээд байдаг, eeрeeр хэлбэл бодит байдлаас холдоод явчих хандлага бvхий зан чанар юм шvvдээ. Би eeрийгee бодит байдлыг бодитоор нь хардаг гэж итгэдэг. “Монголын Тeрийн алба нэр хvндтэй, маш чадварлаг, боловсролтой хvмvvс тэнд ажилладаг тул жинхэнэ мэргэжлийн байх утгаа хадгалсаар ирсэн ба ард иргэддээ жинхэнэ утгаараа vйлчилж, ядуурлыг бууруулж, Монголын эдийн засаг, нийгмийн хeгжлийг хангасаар байна. Ээ бурхан минь Тeрийн албанд л хvvхдээ ажиллуулвал энэ насны нэр тeр юм шvv” гэж би бодит байдлаас шал гажууд худлаа зvйл бичих vv? хэхэхэ. Тэгвэл би eeдрeг vзэлтэн болчихгvй л байлтай.

Блог гэдэг тухайн хvний, тухайн эгшинд, санаанд тeрсeн бодлоо буулгах нэг дэвтэр юмуу даа. Тэр хvний тухайн эгшинд бичсэн сэтгэгдэл ямар ч байж болно. Зeвхeн тэрхvv сэтгэгдлээр тухайн хvнийг “тийм” гээд тодорхойлчихож болохгvй нь ойлгомжтой бизээ.

Надруу утасдаж асуулт асуусан, бас дээрх хэдэн eгvvлбэрийг сараачихад хvргэсэн vл таних бvсгvйд баярлалаа :-)