Homeland, Honor, & Candor

Never doubt that a small group of dedicated individuals can change the world. Indeed, it is the only thing that ever has (Margaret Mead).

Tuesday, September 04, 2007

Жирийн боловч хэвийн бус eдeр

9-р сарын 3 - Oнeeдeр Монголын бvх цэцэрлэгийн багачууд болон бага, дунд, ахлах сургуулийн сурагчдын хичээлийн шинэ жил эхэлсэн eдeр байлаа. Oглeeнeeс эхлээд vдэш болтол Улаанбаатарын бvх л зам тvгжрэв. Цэцэрлэг сургуульд нь хvргэж eгeх хvvхэд надад байх биш, тиймээс энэ eдeр миний хувьд eглee ажилдаа явдаг жирийн л нэг eдeр. Гэхдээ Монголын жирийн ард иргэдийн амьдралыг илvv их мэдэрсэн eдeр болж, тэр чанараараа хэвийн бус eдeр гэж нэрлэмээр бодогдов.

Oглee намайг машины гараж руу явах замд хvvхдээ хeтeлсeн янз бvрийн хvмvvс ойрмогхон хvvхдийн цэцэрлэг рvv хvvхдvvдээ хvргэхээр яаран зeрнe. Эдгээр хvмvvсийн хvvхдvvд дунд баяртай, гунигтай, урамшсан, тунирхсан, инээсэн, уйлсан янз бvрийн хvvхдvvд байх ажээ. Тэдэн дунд хvvхдээ уйлуулан чирч гулдрах ууртай бvсгvй нvдэнд тусав. Хvvхдийг нь хараад eрeвдeeд эхээс нь eмeeрч золтой л эвгvй харилцаа vvсгэчихсэнгvй. Гэхдээ тvргэн зан гаргахыг урьтал болголгvй тэр бvсгvйд буруу vйлдэл хийж буйг нь зvгээр л харцаараа ойлгуулахыг ихэд хичээлээ. Надаас гадна ахимаг насны нэгэн эмэгтэйгээс санаа зовсон уу мeнeeх бvсгvй надруу нэг сvрхий харснаа хvvхэддээ арай зeeлeн хандаж эхэллээ. Энэ бvхнээс юу гэж бодов гэвэл манай нийгэмд хvн хэдийгээр нийгмийн асар их стресс дарамтан дунд байвч хэнд ч, юунд ч буруугvй хvvхдvvдэд тэрхvv нийгэмд бухимдсан уур уцаараа гаргаад баймааргvй санагдана. Хvvхдийг хэлмэгдvvлэх нь хvvхдvvдийн эсрэг хийсэн гэмт хэрэг биш гэж vv?

Ажилд явах замд хотын хeдeлгeeн эрс ихэссэнийг мэдрэв. Тэр тусмаа явган хvний гарцаар гарах гэж айж, сандарч байгаа хvмvvсийг, хvvхдvvдийг ихээр eрeвдeв. Тэдэнд зам тавин зогсохоор хажуугийн эгнээгээр зорчин буй машинууд зам тавилгvй, явган хvний гарцан дээр хурд саан зогсох бус, харин ч хаазаа гишгэн сигналдаад давхин одох юм. Oнeeдeр хичээлийн шинэ жил нь эхэлж буй сурагчдаа хvндлээд нэг eдeр ч гэсэн уур уцаараа дарж, замын хeдeлгeeнд галзуурсан мэт зорчихоо тэвчин, хvлээцтэй, амгалан тайван зорчих ухамсар Улаанбаатарын машинтай иргэдэд байсангvй. Цvнхээ vvрсэн жаахан охиныг гарцаар гаргахгvй айлгаж сандаргаад болохгvй болохоор нь би замын хоёр эгнээг бараг хeндeлсeж байгаад охиныг зам хeндлeн гаргачихсанд арын машинууд сигналдах нь сигналдаж, заримынх нь жолооч нар хажуугаар шахан намайг хараан зvхэв. За энэ ч яахав Улаанбаатарын жирийн л нэг eдрийн дvр зураг.

Орой ажлаа тарчихаад 3-р хороололд байрлах нэгэн зоогийн газраар орлоо. Энд голдуу дундаж буюу дунджаас доогуур орлоготой Улаанбаатарын иргэд маш ихээр vйлчлvvлдэг нь мэдрэгдсэн тул тэдний юу идэж, юу ууж, ямар сэдвээр eeр хоорондоо ярилцаж, яаж бие биедээ ханддагийг мэдрэх гэж vvгээр зориуд зочилсон юм. Нэг оройн хоол 2100-2500 тeгрeг гэнэ. Идэж болохоор л хоол боловч амин дэм багатай, уураг ихтэй, товчхон хэлбэл eeх тос ихтэй, ходоодыг хэмжээгээр нь дvvргэх, хvний биед сайнгvй хоолнууд голлож байв. Булан дахь жижигхэн ширээнд бие биеэ харан суусан эх хvv хоёр миний нvдэнд тусав. Хvv нь сургуулийн дvрэмт хувцастай бага ангийн сурагч бeгeeд цvнхээ тайлан газар тавьжээ. Тэд eeр хоорондоо бараг юу ч ярилгvй худалдан авсан хоолоо идэцгээх аж. Oнeeдeр хичээл нь эхэлж байгааг тохиолдуулан тэр эх хvvгээ гадуур хооллож баярлуулж байгаа нь илт мэдрэгдэж байлаа. Хvv ихэд баяртай жимсний шvvс уун бууз идэх аж. Oeрeeр хэлбэл тэр хоёр тэрvvхэндээ багагvй баяр хeeртэй байгаа нь мэдрэгдэнэ. Тэр хоёрын авсан хоолны нийт vнийн дvн лавтай 3000 тeгрeгeeс хэтрэхээргvй харагдана. Гэхдээ л хvvгээ баярлуулах гэсэн тэр ганц бие эмэгтэйг хараад надад маш их зvйл бодогдож суулаа. Шударга бус амьдралын хууль, шударга бус eрсeлдeeн, шударга бус хуваарилалт, шударга бус нийгэм...

Гэхдээ аз жаргал, баяр хeeр гэдэг харьцангуй ойлголт тул магадгvй энэ эх хvv хоёр бол жилийн 6000 ам.долларын vнэтэй сургуулиасаа эцгийнхээ Lexus LX470-аар хvргvvлэн Улаанбаатарын хамгийн vнэтэй зоогийн газар хооллон байгаа, eeрсдийгee шинэ монгол хэмээн eргeмжилсeн, луйврын хeрeнгeeр баяжсан ч, ухамсар, ухаан, боловсролоор дулимаг “eрeвдeлтэй” хvмvvсийн хvvхдvvд, тэдний эцэг эхээс ч илvv баяр хeeртэй байсан байж болох.

Цонх ширтэн суугаа ахлах ангийн бололтой гунигтай харцтай охин тэнд бас байсан. Тvvнд хэн нэгний тусламж ямар нэг хэмжээгээр хэрэгтэй болсон нь илэрхий байсан ч тэр асуудлынхаа мeн чанарыг eeрee бие даан ухаарч, асуудлаа eeрee шийдэх хэрэгтэй гэж би бодож байлаа.

Creed-ийн What’s this life for? iPod-д эгшиглэж байх зуур хvн юуны тeлee амьдардаг юм бэ? гэсэн хариултгvй асуулт тархинд дахин дахин орж ирж байлаа. Ингэхэд амьдралын утга учир, амьдралын зорилго гэж ер нь юу юм бэ? Ганц олдох амьдралынхаа утга учрыг олвол энэ нь хэмжээлшгvй vнэтэй зvйл. Гэтэл амьдрал шударга бус зvйлс, худал хуурмагаар дvvрэн, хоосон гэдгийг нь мэдрэхээр энэ амьдрал огт vнэгvй мэт санагддаг. Энэ vед Кобэйн 1994 онд 27 настайдаа яагаад тийм vйлдэл хийснийг ойлгох шиг л болдог юм.

Бид мэдэрдэггvй л болохоос энгийн ард иргэдийн маань амьдрал улам л доройтон, нийгэм дэх орлогын ялгаа, тэгш бус хуваарилалт асар их болсоор байна. Энэ нийгмийг хэрхэн eeрчлeх вэ? Хариулт: Эзэнгvйдсэн улс орноо эзэнтэй болгох!

Миний хувьд жирийн атлаа олон зvйлийг мэдэрч, олон сэдвээр толгой гашилсан, хэвийн бус, нэг л сонин энэ eдeр vvгээр тeгсeж байна. Шинэ eглeeг eeдрeгeeр угтах болно.

20 Comments:

Anonymous Anonymous said...

sain uu Boldoo,

http://www.mandalamagazine.org/2007/august/profit_loss.asp

unshaad uzeerei, husvel mandala giin unshsan dugaaruudaasaa shuudangaar yavuulj bolno shuu.

Chamaig hundetgej yavdag Atlantica.
(udahgui blog oo neene)

11:47 PM  
Blogger Баасандаваагийн ДӨЛГӨӨН said...

Сайн уу,
Би Монголд ирсэн байгаа. Өнгөрсөн жил чамтай уулзах гээд чадаагүй. Энэ долоо хоногт багтаж уулзая. Боломжтой бол найзруугаа утасаа явуулаач, чиний завтай үеээр уулзацгаая.

Хүндэтгэсэн,
Дөлгөөн.Б

12:20 AM  
Blogger Bold said...

Bayarlalaa Atlantica. Blog-oo neesniihee daraa medegdeerei.

Dulguunuu yariltssanii daguu uulzatsgaaya.

10:40 PM  
Blogger Tsegmee said...

Gashuun buguud unen niitlel boljee. Uneheer unuudriin mongoliin neg udur bodit baidlaaraa chinii temdegleld buuj. Er ni gadaadad shal uur orchind baij baigaad mongoldoo ergeed ireheer mash ih ajigch boljdog yum shig baigaan Bi ch gesen cham shig l mongold ochihooroo yum bolgoniig l ajaad yavdag boltson baina lee. Zugeer neg shine, sodon, ungun taliiin zuil harahaasaa iluutei, gudamjind, avtusand, hoolnii gazar, kontsertond taarsan mongol hun bolgoniig setgel dotroo chuham yu bodoj, yuund shanalj yavdag bol gej bodoh bolson baina lee. Niigem maani ulam baraagaad ireheer mongolchuudiin maani, yamarch husel muruudulgui, nudend tsog zolboo ch baihgui boltson yum shig sanagddag. Neg l ih shanalsan, zovson humuus l yavah shig. Za ter landgar landgar jeep unachaad yavj baigaa humuus bol hamaagui ee. Yag ter avtusand yavj baigaa, yag ter guanzand hoolloj baigaa, yag ter zah deer yavj baigaa, yag ter ger horoolold amidarch baigaa humuus l manai mongoliin ard tumen. Uneheer mongolchuudaa haraad setgel emtreh shig boldog. Za tegeed jiriin ard irgedeesee iluutei mungunii tuluu yu ch hiihees butsahaa baisan ulun chono shig hun araatnuud boroonii daraah muug shig l olshirch baina. Huurhii minii ard tumniig hulhidah ni hulhidaj, huchiig ni soroh ni sorj, ashiglah ni ashiglaj buur etseej duuslaa. Huurhii muu Ard tumen mini yag l nuhee aldtsan ogtono shig haashaa ch yavahaa medehgui gatschihsan baih shig
Yaj eniig uurchluh ve, Yaj niigmee gerel gegeetei, ard tumnee az jargaltai bolgoh ve ?
Minii bodloor mongoliinhoo ard tumniig gegeeruuleh, uhaaruulah, dotood bodol sanaag ni uurchluh zuil l ehleed hiih heregtei gej boddiin. Husel muruudluu olj chadaagui negend chigluulegch ni boloy, setgeliin tenhee aldarsan negend ni uram zorig hairlay, muhardsan negend zam gargay.
Ene ih gunduu humuusiin nudend ni husel muruudliin, itgeliin och usergeh yumsan. Er ni huniig uurchluy gevel dotroos ni l uurchluh heregtei gej bodoj baina. Herev neg l och usreh yum bol ayandaa ter hunii itgel naidvariin gal durelzen asah bolno.

Amidraliin utga uchir gej yu ve ? Hun setgeleesee urgan garsan husel muruudluu olj terniigee bieluulehiin tuluu temtseh l gej bodoj baina. Hun uuriinhuu hussen zuiliinhee tuluu l yavj baigaa bol hichneen saad totgor, zovlon zudguuur tulgarsan ch husel muruudliinhuu tuluu yavj baigaa bolohoor ajrahgui davj, amjilt bolgondoo ulam ih uramshij, huchirheg bolj irdeg yum shig sanagddag.
Minii bodloor gantshan oldoh amidraldaa agshin buriig husel muruudliinhuu tuluu neg alham ch oirtohod zoriulah, ur huuhdiinhee ireeguig hoich uedee duursagdah nertei, uvluuleh yumtai, setgeliin amar amgalang edelj amidrah l jinhene amidral yum. Za deerees ni helehed alivaa zuilst zuv talaas eyeregeer handaj baival ergeed ter eyereg huch uurt amin dem met shingedeg yum gene lee.

Za baahan urt yum bichchihlee. Joohon nairuulgiin aldaatai baij magadgui shuu sorry. Bi nairulan bichih tal deer jaahan maruuhan hun.

Dahin helehed niitlel chini uneheer taalagdsan. Mongoliinhoo tuluu gesen setgel chini ug bolgond ni shingesen baina lee. Jinhene cham shig eh oron, ard tumnee gesen setgeltei humuus l mongoliig avarch chadna. Bi ch gesen Mongol ulsiin ireeduin sain saihnii tuluu yugaa ch hairlahad belen baina.

10:23 AM  
Blogger Tsegmee said...

Bi bas uuruus chini guih neg huselt bainaaa.
Ene niitleliin zarim gol gol setgel tatsan heseguudiig chini uuriinhuu blog deer chinii nertei, blognii chini linktei, mun say uuriinhuu oruulsan comment-toi havsargaad tavij boloh bolov uu ? l gej asuuh gesiin.

10:33 AM  
Blogger Bold said...

Sain uu Tsegmee,

Comment uldeesend ih bayarlalaa. Bi chamtai sanal neg baina. Huniig dotroos ni gegeeruuleh gedeg ih chuhal. Haramsaltai ni ene ih udaan process. End ireed 1 jil bolohdoo uuniig neleed oilgood baina. Niigem saarch, hun-hog olshirch, uls eh oron maani uruudan doroitoj baigaa ter hurdatsiig ard irgediig gegeeruuleh hurdats uneheer guitsehgui baina. Minii setgel zovdog neg zuil bol ezengui bolson Mongol. Buh zuil huuramch, togloomiin yum shig bolsniig uneheer mederch baina. Songuuli ni, zasgiin gazar ni, ih hural ni, toriin alba ni, ulsiin sector ni geed buh zuil togloom. Ezed ni bish humuuseer ingej togluulahiin orond ezed ni yumaa bulaaj avch togloomiig etses bolgoh yostoi gej bodogdoh yum. Gevch herhen yaj ve gedeg deer toimtoi hariult olohod hetsuu. Bi bodohdoo gadaadad hiidgee hiisen zaluuchuud ni eh orondoo irj, ene uls ornii toloo bas joohon ch gesen setgel gargamaar yum shig sanagddag. Olnii huch olomgui dalai gedeg shuudee. Bid uneheer end tsoodoj baina. Buhel buten niigmiin esreg gants negeeree huchguidne. Harin heden sain dedicated individual-uudaar burdsen group, olnii huchtei negdeheer deer duridsan uruudan doroitoh hurdatsiig guitsej, niigmiin zov tiish ni oorchlon chigluulj boloh yum shig bodogddog.

Blog-doo minii blog-nii link bolon yamar neg taalagdsan bichleg (niitlel geheesee bichleg gevel arai zugeer yum shig, niitlel geheer bur aguulga orgontei, huvi hunii setgegdel bus olon niited zoriulsan, bolovsruulalt, medeelel saitai, dun shinjilgee gej bodoj bn) baih avaas bairluulj bolnoo. bi zuvshuurch baina. Bayarlalaa.

11:35 AM  
Blogger ershuu said...

hi, iim eh oronch iim mongoloo gesen setgeltei humuus olon baigaasai. tsegmeegiin blognoos boldiin blogiig bas ene bichlegiig olj unshlaa. yag ta hoyor shig iim l humuus mongold heregtei baih yum da. ene niigemd udaan baihaar mongol oron, humuusii setgelgee, amidraliin tuvshin geh met zuils oorchlogdoj deeshlene gedeg hezee ch butehgui moroodol yum shig sanagddag bolj baih shig baina. onoodor yag iim l niigemd baigaad iim niigemd baga bagaar uusaad baigaadaa zarimdaa uur ch hureh shig... medehgui yum da boldog bol bodlooroo buh yumiig oor bolgohson.

2:58 AM  
Blogger Tegshee said...

tsegmee, bold 2toi sanaa neg baina shuu, joohon oor orchind baij baigaad ireheer yumiig neg l oroo ontsgoos ni hardag bolson yum shig sanagdaj baina, omno ni ogt anzaardaggui baisan mash olon zuilee anzaarsan shuu, uneheer bayan yaduugiin yalgaa odroos odort ulam bur ihseed baina. yaval deer yum bol dooo???

8:49 AM  
Blogger Tegshee said...

ene bichleg bolon blogiin chini link.iig ooriinhoo blog deer tavij boloh uu,tun ih taalagdlaa

9:15 AM  
Blogger Bold said...

Ershuu, Tegshbayar 2-t commenduud uldeesend bayarlalaa. Blog-too link hiihiig zovshoorch baina.

11:21 AM  
Anonymous Anonymous said...

Mongol oron gutralaar duuren
Mongol oron guilanchlalaar duuren
Mongol oron hudal huurmagaar duuren
Mongol oron hujaaraar duuren
Mongol oron heruul, haraal, hagzal, zavhral, zambaraagutel, zavhairlaar duuren

Mongol oron hooson
Mongol oron mongoloo geh setgeleer hooson
Mongol hun munguur hooson
Mongol oron tenuun setgel, hair enereleer hooson
Mongol ohin zever ariunaar hooson
Mongol er hun uhaanaar hooson
Mongol gazar bayalagaaraa hooson (hoosorno)

Mongol oron guina
Mongol oron mungu guina (yalkanguaya hujaagaas
Mongol oron alban tushaal guina
Mongol oron heel hahuuli guina
Mongoliin ireedui UHAANT ZALUUS TA NARIIG SAIN SAIHNII TULUU GUINA.

Mongol hun bi bodlogshirno...

7:04 AM  
Anonymous Anonymous said...

Life is unfare, and yes we live in it. we live only one life and the purpose of it to live happily. there are too many things we can think of and be depressed and concerned, but sometimes, there is no answer. I read your story and it really touched me, I felt all the pain in the society especially in our country. Maybe I am selfish , and I know I can't make much difference, so I try to live a happy and healthy life everyday. I do my things, I don't pollute, and I am nice and kind to people and I try to help others when they are in need. that is my duty of a citizen in this world and that makes me happy. We all live one life and I just want to be happy. I have loving parents and family and friends, and I don't ask for anything more. that is happiness.
I wish I was close to you to hug you. you are my lovely little brother.

2:59 PM  
Blogger Bold said...

Hola dear. Thanks for your comment. Sometimes I am so lugubrious because of thinking too much about the identity of this life. Sometimes I enjoy my life, but sometimes I hate it. Indeed your comment was so valuable and reasonable. I'll always remember what you think about this life when I am severely depressed and dolorous. But hopefully, this won't happen to me at all :) I am so proud of your recent achivements and wish you all my best. I really wanna meet you right now and hope to stop by SF again someday :) You are my lovely sister. Cheers.

11:05 PM  
Anonymous Anonymous said...

unuudur sanaandgui uuriyn chini blogiyg olj uzlee. Ene bichleg chini mash ih taalagdlaa.

5:52 PM  
Blogger Bold said...

Thanks Anonymois. Bi tur hugatsaagaar gadaadad bgaa ba udahgui butsaj ochood blogoo shinechlehiig bodnoo. Uugeer zochilsond bayarlalaa.

1:45 AM  
Blogger S. B. said...

Hen neg ni nadad amidral hatuu baih tusmaa amttai baidag gej helj baij bilee.
Amidrald urgelj l asuudal baina, harin ter asuudluud ni yagaad ch um bidniig shiideerei gej l baidag um shig nadad sanagddag um.
Mongol ireed, ajillaad, udur tutmiin amidrald ni orood uneheer daanch dee gemeer zuils ih l baina.
Geed zaluuchuud bid hurtel sanaagaar unaad baival tsaashdaa yu boloh bilee, tiimee.

8:32 PM  
Blogger Bold said...

Solongoo: Uram ogsond bayarlalaa.

9:52 AM  
Anonymous Anonymous said...

Hi,
Herev amidrald iim ih ajiglasan bair suuriar handaad baival minii bodloor suuldee soliorold hurch bolozoshgui. Chi ooroo amidral uusgeed( I mean to get married and have children and teach them of what you have learnt) ter amdraldaa bagtaad uz. Chinii bichseneer ter huuhdee uiluulan tsetserlegt n hurgej baisan emegtei yag tuhain ued l ter baidal n haragsan bolovch gertee huuhdee hairlasan eh ch um biluu. Ter odor buh um n buruu ehleed tesehee boliod huuheddee uuraa gargasan ch um biluu. Oroi gertee hariad chin setgeleesee huuhdeesee uuchlalt guisan ch um biluu? Who knows? Buh umand iim gutrangui handaad baival chi l emotionally depressed bolohood uls ooroo yavsaar l baih bolno. Nobody cares of what you say until you do something.

6:34 PM  
Blogger Bold said...

Hi Anony: Thanks for your criticism. It was just my impression on that day. Only a thought. Iimees amidraldaa ajiglasan bair suuriar handdag gej namaig oilgoj bolohgui gedgiig heleye. Gehdee chinii ter emegtein talaar helsentei sanal niilj chadahgui ni. Ter emegtei bol nasand hursen hun, harin huuhed bol huuhed. Yamar ch hund ue, hetsuu zuil tohioldson bailaa tom hun huuhded tegj handaj bolohgui. TV-eer hangalttai huchirhiilel, daramt uzej, niigmees hangalttai buhimdal uur utsaar uzen yadalt avch bgaa huuhded nemeed eh etseg ni tegj handval ted hen boloh ve? Ter emegtein fault bol tuunii l asuudal. Uund huuhed yamar hamaatai yum be? Uhaalag hun uuniig ergetsuulj setgelee joloodoj chadna. Uuriin munhag hun harin huuhded tegj handana. Ter emegtein talaarh minii dugnelt iim l bn.

Namaig gutrangi gedgiin tuhaid bi amidraliig bodit baidlaas l hardag. Bolj butehgui niigmiig bolj bgaagaar tosoolj, cheerful boloh gesen hudlaa dur esgeed yahav. Oort neg ih hamaagui zuild bas het buhimdaj stress-d oroh ni bas teneg hereg. Getel bidnii odor tutmiin amidral neg iimerhuu baigaagiin tsaad shaltgaaniig bodood uzeheer tegj ih ineej bayasaad baidaggui l yumdaa. Bas urchiij orviigood ustei tolgoigoo avch chuluudah ni ch haashaa yum. Bidnii niigemd bidend hamaatai. Hamaatai bolood hun yanz buriin yum boddog, bichdeg bizee. Anyway, chinii comment nadad taalagdsan shuu. Bayarlalaa :)

8:02 PM  
Blogger gegeen said...

nadad zarim postiin chini hesguudees sanaa avah yum ih garch ireh yum. post-n chini title link-gui bolohoor blog-n chini hayagiig taviad linkdeed baij boloh u. zarim medeeg chini olloo sonin.mn ene terees unshchihsan yum shig sanagdaad bn. www.gegeen.com

10:54 AM  

Post a Comment

<< Home