Зуны амралт

Зуны амралтынхаа тухай Вашингтоноос бичнэ гэж ер бодсонгvй. Амралт маань 7 сарын 28-наас 8 сарын 8 хvртэл байсан. Блог гээч найзыгаа мартаад олон сар болжээ. Энэ зун миний хувьд ажлаас eeр зvйлд анхаарлаа тeдийлeн хандуулж чадалгvй eнгeрeeсeн тун ачаалалтай бeгeeд уйтгартай зун байлаа. 7 дугаар сарын тeгсгeлeeр ажлын 10 хоногийн амралт аваад сvvлийн хэдэн жилийн стрессээ тайлахаар шууд л хeдee явлаа. Хотоос 65 километр зайд орших зуслангаа хeдee гэж тооцоход хэцvv тул энэ удаад нэлээд хол газар, жинхэнэ хeдeeг мэдрэхээр буюу Дархан уул, Сэлэнгэ, Орхон, Булган, Архангай аймгийн нутгаар 9 хоног, нийтдээ 2000 орчим километр аялсан. Хeдeeгийн нар, салхинд арьс минь борлон Энэтхэг, Тайланд, Индонез эр шиг л нэгэн болж хувирсан. Улаанбаатарт ирээд толинд царайгаа хараад eeрийгee бараг таниагvй шvv. Хоёр нvд, хэдэн шvд л гялалзаад бусад нь хeрслeг бор болж, vс сахал ч ургасан гэж нeхцeлгvй. Хэдийгээр хугацаа бага байсан, бас ихэнх цагаа жолооны ард eнгeрvvлсэн ч би л хувьдаа eнгeрсeн 12 жилд байгаагvйгээр сайхан амарсан. Мeн орон нутгийн амьдрал, хvмvvс нь намайг хvvхэд байх vеэс хэрхэн eeрчлeгдсeн эсэхийг нvдээр vзсэн. Ингээд энэ тухай товчхон бичихээр шийдлээ.

1. Хeдeлмeрч хvмvvс: Орон нутгийн хvмvvс тухайн амьдарч буй нутаг, ус, eeрсдийн ажил хeдeлмeр, амьдралын хэв маягаасаа хамаараад сайхан, муухай янз бvр л амьдарч байна. Зарим айлууд сайн хeдeлмeрлeж тэрнийхvv vр шимийг хvртэж сайхан амьдардаг л юм байна. Эрдэнэтэд ажилладаг найзынхаа танил айлынд буюу Булганы Зойн давааны орчим би 5 хоног айраг уусан шиг амарсан юм. Тэр айл хоёрхон хvvхэдтэй боловч ах, дvv хамаатан садныхаа жижиг хvvхдvvдийг зуны амралтаар нь авч ажил хeдeлмeр хийлгэн, хeдeлмeрee хоршиж хeдeeгийн их ажлыг нугалан eeрсдeдee ч, хvvхдvvддээ ч ашигтайгаар ажилладаг юм билээ. Тэднийх 400 гаруй бог, 70 гаруй vхэр, 4-5 азарга адуутай бeгeeд зун нь айргаараа дагнаж орлого олдог юм билээ. Балчир хvvхэд гэлтгvй хvн болгон ажил vvргээ ухамсарлаж ажлаа eeриймсeг, тогтсон цагийн хуваарийн дагуу хийж байгаа нь бахархмаар санагдсан. Тухайлбал айргийг бvлэхдээ зeвхeн vдээс хойш 4 цагаас эхлэн бvтэн 3 цаг тасралтгvй бvлж байж доторх уураг, элементvvд нь задарч тос нь ялгарсан, жинхэнэ Булганы айраг vйлдвэрлэж байна. “Ахаа одоо болсон уу” гэж айраг бvлж буй охиныг асуухад гэрийн эзэн “5 минут дутуу байна охин минь” гэх жишээтэй. Тэдний айраг тухайн газар орондоо vнэхээр сайхан амттай нь байсан бeгeeд айрагных нь амт, чанарт нь хvн бvрийн уйгагvй хeдeлмeр, сэтгэл нь шингэсэн болохоор тийм байдаг ч бизээ. Тэднийх 2 хоног тутамд 130-150 литр айраг Эрдэнэт хотруу оруулж зарна. Энэ нь зах зээлийн vнэлгээгээр тээврийн зардлаа хасаад 100-120 мянган тeгрeгийн, сард дор хаяж 1,500,000 тeгрeгийн цэвэр ашиг eгч байгаа юм. Vvн дээр нэмээд богийн сvv, vнээний сvvгээр хийж буй цагаан идээний ашгийг нэмбэл бас “хeeрхeн” юм болно. Хэдийгээр тэд хeдee амьдардаг ч гэсэн сансрын антеннаар телевизийн 5-6 суваг vзэж хангалттай мэдээлэл авна, эрчим хvч цахилгаан ашиглана, малынхаа ашиг шимийг бvрэн авч тvvгээрээ амьдралаа авч явж, мeнгeн хуримтлал хийдэг гээд бодохоор тухайн орон нутагтаа эзэн болоод боломжийн амьдарч байгаа тэдгээр хvмvvсээр бахархах сэтгэл тeрж байлаа. Vvн дээр нэмээд хамгийн гол нь тэд архи огт хэрэглэдэггvй нь архины тeрлийн ундаа амсдаггvй надад vнэхээр таалагдаж байлаа. Иймэрхvv амьжиргаатай хvмvvс, eрх гэрvvд орон нутагт маань олширвол тун сайн байна.

2. Нvvдэллэгсэд: Нэг нутгаас нeгeeд суурьшихаар шилжин нvvдэллэгсэд хeдeeд маш олон байгаа бололтой. Энэ нь дэлхийн цаг уурын eeрчлeлт болон хvний зохисгvй vйл ажиллагааны улмаас орон нутгийнх нь байгаль, цаг уур эрс eeрчлeгдeж, амьдрахад хvнд болж буйтай шууд холбоотой. Говь-Алтай аймгийн Алтай сум буюу Аж Богдын нуруунаас урагш, Хятадын хилтэй залгаа Монголын хязгаарын сумдаас хэдэн eрх айл нутаг хайж гэр орон, мал хунартайгаа Булганд нvvж явахтай таарлаа. Нутгаасаа гараад 2 сар орчим болж байгаа гэх тэдгээр хvмvvс бас л eрeвдмeeр санагдсан. Говь-Алтай, Баянхонгор, Архангай, Булган гэсэн 4 аймаг дамжин нvvдэллэж буй тэдгээр хvмvvс шиг маш олон eрх хот суурин бараадан нvvж байгаа нь тодорхой. Ингээд бодохоор хeдee орон нутаг маань улам л эзгvйрч, тэдний амьдран сууж байсан орон нутагт хууль бусаар ашигт малтмал олборлож буй гадаад, дотоодын хvмvvс байгаль орчныг сvйтгэсээр vлдэнэ гэж бодохоор сэтгэл eвдмeeр.

3. Арчаагvйчvvд: Хeдee нутагт маань амьдралын зорилгогvй, яах гэж амьдарч буйгаа ойлгохгvй, ажил хeдeлмeр эрхэлдэггvй, амь, амьжиргаагаа дээшлvvлье гэж боддоггvй арчаагvй хvмvvс бас байна. Зэргэлдээ сумынх нь малчид eглee 4-5-аас босч ажилдаа гарч мeнгe хийж байхад eглee 8 хvртэл босдоггvй гэрийн эзэн ч байх юм. Адуутай атлаа гvvгээ барихгvй, малынхаа ашиг шимийг бvрэн авч чадахгvй, vvлдэр, чанарт нь анхаарахгvй, нэг ёсондоо ажилгvй, зорилгогvй, дампуу, архинд дуртай хvмvvс бас байна. Тийм хvмvvс нь ажилтай айлыг таагvй vгээр хэлэх бeгeeд eeрсдийгee ёстой л жаргаж байгаа гэж эндvv ойлгоно. Иймэрхvv айлаас архи салахгvй бeгeeд архийг тойрсон хэрvvл бас тасрахгvй.

4. Гадаадынхан: Монголчууд хeдeeгee тоохгvй байхад гадаадынхан манай Монголд ирээд асар бага eртгeeр маш сайхан амарч чадаж байна. Булганд явж байх замд Франц, Герман, Бельгийн жуулчдаас бvрдсэн олон тооны хvмvvс уулын дугуйгаар аялж байхтай таарсан. Барууны оронд иймэрхvv тeрлийн спортоор хичээллэхэд багагvй мeнгe зардгийг та бvхэн мэдэх байхаа. Ер нь гадныханд манай Улаанбаатар огт сонин биш бeгeeд зeвхeн урьд eмнe vзээгvй байгалийн сайхныг мэдэрч, тэнд спортоор хичээллэх, аялах л сонирхолтой байдаг. Монголд аялал жуулчлалыг хeгжvvлэх, улмаар ДНБ-ий ихээхэн хэсгийг аялал жуулчлалын vйлчилгээ эзлэх боломж уул нь их, vvнийг хийх боломжтой юм шиг надад санагддаг.

Эцэст нь eвeг дээдсийн vлдээсэн асар уудам, баялаг газар нутаг, асар эмзэг онгон байгальдаа цeeн хоног боловч амраад ирэхэд маш их эрчим хvч, урам зориг, ухаарал, бодрол авч чадсан. Миний бодлоор Улаанбаатарын иргэд хeдee орон нутагт бас зорчиж байх хэрэгтэй. Учир нь Улаанбаатарт байгаад л байвал ухаан санаа хvртэл нэг л хязгаарлагдмал болоод байгаа юм шиг надад санагддаг. Хvний уур уцаар, бухимдлаар дамжин хvссэн хvсээгvй хvмvvс их, бага хэмжээгээр стрессд ордог. Тэр vед Монгол гэдгийг зeвхeн Улаанбаатраар тeсeeлж мэдэх юм. Иймд Монголоо бvрэн мэдэхийн тулд орон нутгаар нь аялж, vзээгvй газраа vзэж, сэтгэлийн их эрч хvч авч байх хэрэгтэй юм шиг надад санагдсан. Монгол орны байгаль, хvрээлэн буй орчин цэвэр ариун, хvн ард нь нийтээрээ жаргалтай болж, Монгол хvн Монгол орондоо хамгаас илvv хайртай болох цаг хэзээ нэгэн цагт ирэх бизээ.